Notice: Function _load_textdomain_just_in_time was called incorrectly. Translation loading for the eventorganiser domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /mnt/wordpress_data/fo.kris/wp-includes/functions.php on line 6121

Notice: Funktionen _load_textdomain_just_in_time blev kaldt forkert. Indlæsning af oversættelse for twentysixteen-domænet blev udløst for tidligt. Dette er normalt en indikator for, at noget kode i pluginet eller temaet kører for tidligt. Oversættelser bør indlæses ved init-handlingen eller senere. Se venligst Fejlfinding i WordPress for mere information. (denne meddelelse blev tilføjet i version 6.7.0). in /mnt/wordpress_data/fo.kris/wp-includes/functions.php on line 6121
Kris – Side 6 – Kris

Hugleiðing um bloggin sum er skrivaður av Beintu Gudmundsen 

Hey
Eg eiti Teitur Reinert Joensen. Eg fekk eina áheitan frá starvfókunum á KRIS um at hugleiða eitt sindur um bloggin sum er skrivaður av Beintu, her á.
Àðrenn eg komi ov gott í gongd, so skal eg viðurkenna…Eg eri útlærdur sálarfrøðingur og hoyri tískil til tann fakbólkin sum tíverri ikki fekk givið tað hjálp sum Beinta tá hevði brúk fyri. Heldur ikki havi eg persónliga upplivað tað sum Beinta hevur upplivað. Men hetta skal ikki snúgva seg um mítt manglandi persónliga innlit, ella mína fakliga sjálvsmiskunn. Sostatt ætli eg ikki at viðmerkja støðuna hjá Beintu útfrá einum fyribrigdarfrøðiligum sjónarmiði tí hetta meti eg ikki vera hóskandi. Heldur hugsi eg at seta fokus á summar almennar avbjóðingar sum møta fleiri av teimum ið eru kynsliga misnýtt. Eisini ynski eg at varpa ljós á summi sálarlig ástøði sum søgan hjá Beintu hevur við sær. Vónandi kunnu summi fáa okkurt burturúr hesi hugleiðing, men um tit ikki fáa nakað burturúr tí, so er tað eisini heilt OK.


Dissociation
Tá tosað verður um bloggin hjá Beintu, so eru onkur framstandandi “element” sum eru kend innan sálarfrøðina. Tá hon millum annað sigur at hennara barndómsminnið er avmarkað, kann hetta væl møguligt vera ávirkað av hennara trauma. Hetta kann sigast at samsvara við onnur offur ið hava verið útfyri kynsligum ágangi. Tað vísir seg, at eitt av tólinum sum sinnið brúkar at verja ein frá tílíkum subjektivum katastrofum, er nakað ið verður kallað fyri “dissociatión”. At ikki minnast til sítt trauma metist at hava tað “hjálpandi” funktiónina at verja viðkomandi frá at enduruppliva ein konstantan ótta og hóttan sum teirra trauma hevur verið atvold til. Hendan dissociatión kann eisini virka uppá aðrar mátar. Tínar umstøður kunnu merkjast fremmandar, har tín egni kroppur eisini kann merkjast fremmandur. Onkur kanning á hesum økinum vísa á, at nærum 1 út av 4 sum uppliva eitthvørt trauma, kunnu vísa onkur tekin uppá dissociatión (Mauritz et al. 2013). Beinta sigur at hon minnist meira til sín barndóm í dag enn hon gjørdi tá hon var yngri. Tað ljóðar kanska ósamsvarandi at man skal minnast sína fortíð betri jú eldri man blívur. Hóast tað, er hetta eisini í tráð við gransking á hesum øki. Tað vísir seg at um hendan dissociatión ikki verður viðgjørd so verður hon tikin við, víðari í lívinum (Freyd, 2007). Ùtfrá hesum so kann mann ímynda sær at tann viðgerð sum Beinta hevur fingið, hevur í ein ávísan mun, verið við til at niðurbróta hennara “minnisverju” og givið henni meiri atgongd til sín barndóm enn hon hevur havt áður.  


Flashback
Diagnostiskt, so hevur trauma eisini onnur sertekin sum geva fólki mein. Tá minnið ikki kann sigast vera heilstoypt so kunnu onkur óvæntaði útbrot frá fortíðini koma fram aftur í minninum, uttan nakra sum helst fráboðan. Hetta kennir onkur møguliga aftur sum “flashback”. Hesi flashback kunnu koma nær sum helst, men kunnu eisini koma tá man møtir fólki ella kemur í støður sum kunnu setast í samband við teirra ágang. Tað eru serliga tær kroppsligu kenslur sum heilin samanber við tað fyrrverandi vandastøðu (trauma), sum kann útloysa eitt flashback (Nixon, 2005). Beinta fortelur um hetta fyribrigdið tá hon tosar um fylgjandi tíðina har hon sá abba sín og onkuntíð mátti renna heim og læsa hurðina. At man sær brotsmannin umaftur og umaftur vil viðlíkahalda ella styrkja um óttan til viðkomandi. Tíverri kann hesin styrkjandi ótti síðani geva enn meira flashback, og so kann henda ónda ringrásin koyra.
At Beinta tekur frástøðu til abba sín, er tó ein sjálvsagdur máti at taka frástøðu frá innlærdum vandastøðum. Tá eg sigi “innlærdum” so eru tað ikki øll ting sum fólk hava ein felags ótta fyri. Eg vildi mett at flest fólk ikki koyra hondina á komfýrin tá hann er frá. Hetta kemst sjálvsagt av at tað er pínufult at brenna hondina, líkamikið hvør man er. Allíkavæl, so eru ikki øll sum uppliva myndina av abba teirra, soleiðis sum Beinta ger, tí flest onnur hava ikki verið skemd av abba teirra eins og Beinta hevur. Tískil eru ikki øll sum seta abba sín í samband við vanda, sum hon hevur stríðst við øll barnaárini. At hava ein tílíkan ótta til síni nærmastu, kann tí hava eitt ávíst einsemi við sær, serliga tí at onnur avvarðandi ikki avspegla hendan óttan sum man hevur.


Stigma
Eitt annað sum Beinta lýsir væl í sínum bloggi, eru tær umstøður sum ofta ikki duga at rúma tílíkum trupulleikum. Her meini eg við tann atburð vístur móti Beintu, serliga tá onnur børn vilja sláa hennara ágang uppí glens stutt aftaná hetta kom fram í ljósið. Tískil kann sigast at avbjóðingar sum møta teimum ið eru kynsliga misnýtt, eru fleiri í tali. Tá javnaldrar ikki hava førleikar at handfara tílíkar støður, kann tað ístaðin verða borið fram uppá ein máta sum ikki er sosialt hóskandi. Tó, tá ein tílíkur atburður verður vístur til tað trauma sum Beinta hevur uppliva, so kann hetta hóast alt, merkjast sum at man verður útstoyttur av sínum javnaldrum. Hetta kann føra til eitt ávíst misálit og einsemi, sjálvt um man er rundan um síni nærmastu, nakað sum Beinta sigur seg uppliva hesa tíðina.
Ì løtuni arbeiði eg á Psykiatriska deplinum og har koma fólk inn sum hava ymiskar sálarligar trupulleikar. Eitt sum er afturvendandi tema í okkara arbeiði, er tann stigmatisering sum hesi fólk kunnu vera undir. Hetta kemst sjálvtsagt av, at man er í einum samfelag, sum hóast stór framstig, kanska ikki heilt klárar at rúma tílíkum trupulleikum. Hetta kann tískil merkjast sum steinur oman á byrðu hjá teimum sum hava sálarligar avbjóðingar. Ein máti at “avstigmatisera” hetta, kann vera at man tosar opið um hesar avbjóðingar, nakað sum Beinta nemliga ger. At tosa um hesar trupulleikar kann ikki bara hjálpa einum at arbeiða við sínum egna trauma, men eisini hjálpa við at “avstigmatisera” sálarheilsu í okkara samfelag. Tá fólk merkja seg hava einhvønn trupulleika, so kunnu tey ringja 1870 (læknavaktin). Hetta nummarið ringir man til, líkamikið um man hevur trupulleikar við evt. beininum, rygginum, maganum, hjartanum og eisini sinninum. Hetta er sanniliga eitt gott signal at senda samfelagnum, nemliga at allir trupulleikar, somatiskir og psykiskir eru møttir líka. Harumframt, at tosa um hesi tingini eru avgerðandi fyri okkum sum individ og sum samfelag. Av hesi orsøk skulu fólk sum Beinta fagnast fyri tað dirvi sum krevst, ikki bara fyri at basa hennara egnu avbjóðingum men eisini at berjast fyri avstigmatisering, við at deila sína søgu. Uttan at gera meg ov klókan uppá tað, so meti eg eisini at hendan avstigmatisering er eitt av høvuðsmotivinum hjá KRIS, at leggja hendan blogg á teirra heimasíðu.
Við hesum vil eg, vegna mítt fak, hjartaliga takka Beintu og KRIS fyri teirra megnar arbeiði á hesum økinum.
 
 
References
Freyd, J. J., DePrince, A. P., & Gleaves, D. H. (2007). The state of betrayal trauma theory: Reply to McNally—Conceptual issues, and future directions. Memory, 15(3), 295-311.
Mauritz, M. W., Goossens, P. J., Draijer, N., & Van Achterberg, T. (2013). Prevalence of interpersonal trauma exposure and trauma-related disorders in severe mental illness. European Journal of Psychotraumatology, 4(1), 19985.

Nixon, Reginald DV, and Richard A. Bryant. “Induced arousal and reexperiencing in acute stress disorder.” Journal of Anxiety Disorders 19.5 (2005): 587-594.

 


UNDIRVÍSING Í FÓLKASKÚLUNUM

KRIS bjóðar seg fram at undirvísa í fólkaskúlunum, upprunaliga 5. og 8. flokkunum, um rættin til egnan kropp. Undirvísingin tekur støði í barnarættindasáttmálanum, sum sigur, at børn skulu verjast móti øllum sløgum av kynsligari misnýtslu og kynsligum ágangi.

Endamálið við undirvísingini er :

• At næmingar læra og fáa vitan um teira rættindi – rættin til verju móti øllum slagi av harðskapi, misbrúki og misnýtslu.

• At næmingar læra at seta mørk, bæði í samband við seg sjálvan og við onnur.

• At næmingar læra at verja seg sjálvan og læra at siga frá.

Undirvíst verður í evnunum:

• Rættindi

• Kenslur

• Mørk

• Rættin til egnan kropp

Aftan á undirvísingina fáa børnini eitt skriv við heim til foreldrini, har tað stendur hvat undirvíst hevur verið í.

4: At liva við kynsliga áganginum

Eg havi altíð verið sera opin um ágangin, og havi ikki verið bangin fyri at tosa um tað. Tað hevur tó verið onkur avbjóðing, tí tað kom og kemur fyri, at tá eg nevni tað, so steðga fólk upp. Tey vita ikki hvat tey skulu siga, og royna at broyta evni.

Bloggur 1 – Beinta Gudmundsen

Leinkja: https://kris.fo/2020/08/05/bloggur-1-beinta-gudmundsen/

Bloggur 2 – Beinta Gudmundsen, barndómur & kynsligur ágangur

Leinkja: https://kris.fo/2020/08/11/bloggur-2-beinta-gudmundsen-barndomur-min-kynsligur-agangur/

Bloggur 3 – Beinta Gudmundsen, ber tað til at lætna 50 kilo, mentalt?

Leinkja: https://kris.fo/2020/08/18/bloggur-3-beinta-gudmundsen-ber-tad-til-at-laetna-50-kilo-mentalt/

AT LIVA VIÐ KYNSLIGA ÁGANGINUM

Teir seinastu dagarnir hava verið fyltir. Ikki beinleiðis við aktivitetum, men við tonkum. Eg havi hugsað nógv, um hvat eg skal skriva hesuferð, og hvussu eg á bestan hátt kann orða meg og greiða frá hvør eg eri sum persónur, og hvørjar fylgir kynsligi ágangurin hevur havt á meg.

Hesin bloggurin átti av røttum komi út í síðstu viku, men eg hevði ikki orduliga geistin í mær til at skriva, og eisini tí eg ikki orduliga visti, hvat eg skuldi skrivað. Tað er á ein ella annan hátt torført at seta orð á, hvussu ein hevur tað í dag, í mun til hvussu ein hevði tað fyri nøkrum árum síðan. Men nú havi eg sitið við hesum eina løtu, og eri farin at tríva í, hvussu gongdin hjá mær hevur verið eftir kynsliga ágangin, og hvussu eg eri komin har til eg eri í dag.

Eg byrjaði rættliga skjótt at ganga til sálarfrøðing. Eg havi yvirhøvur ikki tal á hvussu ofta eg havi verið, men eg veit bara tað, at tann tímin eg sat har, soleiðis aðru hvørja viku, hann føldist ómetaliga drúgvur. At ganga til sálarfrøðing var nakað so strævið, og eg var ferdig, eftir at hava sitið har í ein tíma, og tosa um tað farna, heilt niður í detaljur. Eg føldi sum um, at eg endurlivdi hendingarnar umaftur og umaftur, og føldi als ikki, at eg á nakran hátt kom frameftir, men heldur aftureftir ella stóð í stað.

Eg fekk fyrst ein sálarfrøðing. Eftir eina tíð, segði eg frá, at eg ikki tímdi meira, og gavst síðan at ganga hjá henni. So gingu 1-2 ár og eg fekk ein nýggjan sálarfrøðing. Henni var eg hjá 2 ferðir, og føldi framvegis einki úrslit og gavst.

Eg flutti til Álands at búgva sum 14 ára gomul. Fleiri sum eg kendi, fluttu til Danmarkar at ganga á eftirskúla, men hetta segði mær einki, og eg ynskti heldur at royna okkurt heilt annað.

Eg bleiv sera væl móttikin á Álandi, tey hildu, at tað var áhugavert, at ein føroyingur flutti til Álands, tí hvør tímdi at flyta til eitt so lítið stað, har tað bert búgva áleið 30.000 fólk. Umframt meg vóru tað 3 aðrir føroyingar við familju, ið búðu/búgva á Álandi.

Allir næmingarnir á fólka háskúlanum, skuldu møtast við heilsuskúlasystrini, har vit skuldu vigast, mátast, kanna eygu og oyru, og eisini bara tosa um okkara sálarheilsu. Eg sum ætlaði mær at fara til Álands, og ikki fortelja nøkrum um kynsligan ágangin, tað bleiv av ongum, tí eg greiddi henni frá mínari støðu, við vón um, at eg fekk ørvísi hjálp har. Vit gjørdu síðan av í felag, at eg skuldi møta einum sálarfrøðingi, ið hon helt egnaði seg væl til mína støðu. Eg møttist við hesum sálarfrøðinginum einaferð, og tá eg kom aftur til hana fyri aðruferð, so sigur hon við meg, at hon metti ikki at hon kundi hjálpa mær, men at hon visti um ein psykoterapeut, ið kundi. Tað er fantastiskt, at hava eginleikan til at siga frá, at man ikki klárar at hjálpa einum persóni og at síðan vísa til onkran annan, tí tað hjálpur í sær sjálvum og tað hjálpti mær. Eg var hjá psykoterapeutinum tvær ella tríggjar ferðir, og eg føldi meg so lættaða eftir hetta. Eg skuldi ongantíð tosa um tað farna, eg skuldi ‘’bara’’, inni í mínum egna høvdið, hugsað um ávísar hendingar, støð o.a. sum hon bað meg hugsa um, ímeðan hon prikaði niður í hendurnar á mær. Á hendan hátt slapp eg av við tankar, kenslur, gerðir og hendingar, ið tyngdu mítt høvd hvønn dag. Tað ljóðar rættliga surrealistiskt, at tað ber til, at lætna so nógv eftir 2-3 treff við ein psykoterapeut, men tað gjørdi tað.

Eg havi altíð verið sera opin um ágangin, og havi ikki verið bangin fyri at tosa um tað. Tað hevur tó verið onkur avbjóðing, tí tað kom og kemur fyri, at tá eg nevni tað, so steðga fólk upp. Tey vita ikki hvat tey skulu siga, og royna at broyta evni. Sum eg eisini nevndi í samrøðuni við Finnur Koba í útvarpinum, so skilji eg væl, at hetta er eitt evni, ið er torført at tosa um, men hvussu skulu vit, ið hava upplivað ágangin so tosa um hetta, tá eingin klárar at tosa við okkum um tað?

Ein genta skrivaði til mín herfyri og segði mær, at hon eisini er útsett fyri kynsligum ágangi. Hon segði, at hetta ikki var eitt evnið, sum tey tosaðu um heima ella sum man yvirhøvur skuldi nevna. Eg greiddi henni so frá, at eg kendi til støðuna, tí her heima hava vit øll havt trupult við at seta orð á tað sum er hent. Tað er tí umráðandi at hugsa, at tað ikki bert er ein sjálvur, sum verður raktur av kynsliga áganginum, men tað eru eisini øll rundan um ein, sum gerast sárbar. Øll eru ill, kedd og skuffa inn á hendingina og kanska eisini ørg, um at tey ikki hava uppdagað nakað. Tí gerst tað so nógv lættari, at bara ikki tosa um tað – heldur man.

Eg havi einki betur amboð at geva tykkum øllum, enn at siga at tit skulu øll vera raskari til at «TOSA UM TAл. Tað er ræðuliga strævið og tað er ræðuliga sárbart, men í síðsta enda, so gerst alt bara so nógv lættari, tá ein, sum er missnýttur kann nevna kynsliga ágangin, uttan at ein einki svar skal fáa ella har evnið verður skift til okkurt annað.

Ja, tað er fari, ja, tað eru fleiri ár síðan og ja, tað er forferdiligt, men hvussu skulu vit síggja frameftir, tá ein ikki kann góðtaka tað farna og framvegis liva við eini bitturheit, sum ein á ongan hátt fær gjørt nakað við?

Tað er tó komi eitt sindur av broyting í, teir seinastu dagarnar/vikurnar. Tað eru fleiri, sum eru komin yvir til mín, og hava sagt, at tey eru glað fyri, at eg sigi frá, tí at tey sjálvi ongantíð hava vita hvussu tey skulu tosa við meg um tað, tí at tey eru bangin fyri hvussu eg hevði borið meg at. Tað er eisini væl skiljandi, tí man ynskir ikki at gera ein keddan við at taka evni upp. Ein dagin, tá eg var til arbeiðis segði ein kundi «Eg havi lisið tínar bloggar, tað er so gott, at tú varpar ljós á tað!» – so enntá fólk, sum eg ikki kenni hava dirvið til at tosa við meg um tað. Hattin av fyri tykkum og tað frøðir mítt hjarta, at tit koma yvir til mín!

So lykilin til eitt positivt lív við kynsliga áganginum, er at finna tað, sum gevur einum sjálvum gleði. Tað seinastu tíðina havi eg havt nógva tíð til at hugsa um meg sjálva. Eg havi brúkt nógva tíð í fjøllunum, bæði við og uttan selskap. Føroyska náttúran gevur bara okkurt serligt. At sita á einum fjallatoppið í dýrdar veðrið og skoða yvir okkara vakra land er ein tann besta terapiin ein kann skaffa sær.

Eisini dámar mær sera væl, at vera kreativ, og er hetta eisini ein máti at sleppa burtur úr øllum gerandis resinum eina løtu, har eg bara kann sita við mínum egnu tonkum og egnu dreymaverð eina løtu.

SEINFYLGIR

Nógv verður tosað um seinfylgir av kynsligum ágangi, og eg havi gingið í míni egnu verð og trúð uppá, at eg ongar seinfylgir havi havt. Eg fór so at lesa eitt sindur, um seinfylgir av kynsligum ágangi, og tað eru eitt hav av seinfylgjum til. Millum annað fangaði hetta brotið meg.

Følelsesmæssige vanskeligheder

Måske har du en fundamental mangel på tillid til andre og oplever et stærkt behov for kontrol. Du kan have svært ved at mærke egne og andres grænser. Du kan have svært ved at sige ‘nej‘ eller ved at godtage andres afvisning eller et ‘nej’. Du kan måske ikke mærke og udtrykke dine egne følelser og behov. Og du kan slås med ensomheds- eller tomhedsfølelse. Kelda www.kvistene.dk

Eg sum havi gingið og hildið, at eg ongar avleiðingar havi havt, og tá fólk hava spurt meg um hvussu eg havi tað, so er svarið altíð ”eg havi tað gott” og tað er ikki tí, eg ikki havi tað gott, men nú veit eg eisini hví, eg geri tey tingini eg geri. Soleiðis kann man læra um seg sjálvan allan vegin ígjøgnum, og eg veit bara tað, at eg ikki eri liðug at læra enn.

Í septembur 2019, fekk eg mær hesa tatoveringina við tekstinum: Förevigt en krigare. Orsøkin til eg fekk mær hesa tattoveringina, var at eg hevði brúk fyri, at altíð hava eina áminning um, at aldrin geva upp. Hóast mótgang og ringar dagar, har einsemi og annað spælir inn, skal eg minnast til at kempa víðari.

Tí í síðsta enda eru vit øll nakrar/nakrir stríðskvinnur/menn!

ONGANTÍÐ OV SEINT

Tað er ongantíð ov seint at siga frá, og spurningurin «hví kemur tú við hesum nú?» eigur ikki at vera til! Tað er eingin annar, sum skal taka avgerð um tú skal tosa um tað 1 mánaða ella 20 ár aftaná, og tað er eiheldur nakar, ið skal forða tær at siga frá. Tað kann ikki vera meiningin, at ein í 2020 ikki torur at siga frá, at ein er útsettur fyri kynsligum ágangi, tí at so verður man sæddur, sum eitt offur og sum eitt brotið menniskja. Kom on!

Lat okkum øll, heldur standa saman, um at gera Føroyar til eitt lorta land fyri pedofilar at liva í, ístaðin fyri tað paradísi teir hava fingið.

So tú, ið hevur verið útsett/ur fyri kynsligum ágangi – sig frá!

Náh, men tíðin flýgur, tá man hevur tað gott, og tað eru longu 4 vikur síðan, at eg fyrsti bloggurin kom út. Ótrúliga nógvar afturmeldingar, og tað gleðir meg, at mín rødd kann gagna øðrum. Bæði teimum, sum hava verið út fyri kynsligum ágangi og ikki.

Eg havi verið líka nervøs hvørja ferð eg havi skrivað ein blogg og lagt hann út alment, tí at ein hugsar altíð um hvat hini fara at siga. Hóast hetta og tunga evnið, so havi eg eina sera góða og positiva kenslu í kroppinum, tí at eg havi megnað at staði fram, og hetta hevur ment meg sera nógv.

Eg fari tó ikki so langt, so um tit hava hug, at seta tykkum í samband við meg, so eru tit enn vera vælkomin til tað J

Takk fyri meg

Takk fyri, at tit nú eru vorðin fleiri, sum tora at tosa um tað!

Takk fyri, at tit hava tikið so væl ímóti míni lítlu bloggara ferð!

Takk fyri, at tit hava latið upp fyri mær og fortalt mær um tykkara søgur og upplivingar!

Tosa um tað – Tað er mítt besta amboð, ið eg kann geva víðari.

Ynskir tú at blogga á síðuni hjá kris, ert tú vælkomin at seta teg í samband við Sigvør Gregersen á sigvor@kris.fo

3: Ber tað til, at lætna 50 kilo mentalt?

Tað byrjaði við, at mamma ein dagin brádliga kom inn í mítt kamar, setti seg á seingjarstokkin og spurdi meg um abbi hevði kynsliga missnýtt meg. Eg bleiv nervøs, so eg kann eisini ímynda mær, at hetta var ein forferdiligur spurningur hjá mammu at seta mær.

Bloggur 1 – Beinta Gudmundsen

Leinkja: https://kris.fo/2020/08/05/bloggur-1-beinta-gudmundsen/

Bloggur 2 – Beinta Gudmundsen, barndómur & kynsligur ágangur

Leinkja: https://kris.fo/2020/08/11/bloggur-2-beinta-gudmundsen-barndomur-min-kynsligur-agangur/

Í mínum seinasta bloggi, skrivaði eg um mín barndóm, og kom eisini eitt sindur inná hvussu tað er at fortreingja barndómin. Hesuferð fer bloggurin at snúgva seg um, tá sannleikin sá dagsins ljós og um tíðina aftaná. 

Ber tað til, at lætna 50 kilo mentalt?

Tað er undarligt, at eg í dag kann siga, at tað eru 10 ár síðani at sannleikin kom fram. 10 ár er ein long tíð, serliga tá ein ikki er vorðin eldri enn fyrst í tjúgunum. Eg havi eitt heilt lív frammanfyri mær, og eg eri sera takksom fyri, at eg, í mínum besta aldri, kann liva uttan at hava teir trupulleikarnar, sum eg hevði áðrenn kynsligi ágangurin kom fram.

Fyri 10 árum síðan var tað ein í familjuni, ið hevði dirvið til at siga nokk er nokk. Hesum kann eg bara vera takksom fyri, tí hetta gjørdi, at eg fekk ein spurning, ið eg aldrin væntaði fór at koma. Og so fekk eg enntá spurningin tvær ferðir. Eg fekk ein eyka møguleika til at siga, ja tað passar.

Tað byrjaði við, at mamma ein dagin brádliga kom inn í mítt kamar, setti seg á seingjarstokkin og spurdi meg um abbi hevði kynsliga missnýtt meg. Eg bleiv nervøs, so eg kann eisini ímynda mær, at hetta var ein forferdiligur spurningur hjá mammu at seta mær. Í eini handavending svaraði eg «nei» og tankarnir byrjaðu at flúgva runt í høvdinum.

«Hvat skal eg gera?»

«Hvussu veit hon hetta?»

«Hvør hevur fortalt henni?»

«Hvussu skal eg venda mínum svarið?»

«Skal eg bara spæla sum um einki er hent?»

Og dagarnir fóru aftur til at spæla sum um einki er hent, tí soleiðis var tað. Eingin visti um nakað og tískil var tað eisini sum um, at einki var hent. Tað er løgið, og ein kann eisini undrast hvussu ein bara kann innstilla seg soleiðis mentalt. Dagarnir eftir vóru vanligir fyri meg, tí eg visti einki um nakað ella nakran. Eftir nakrar dagar, so fekk eg aftur spurningin. Sama spurning, sum eg svaraði nei til fyrstuferð. «Hevur abbi kynsliga missnýtt teg?» og hesuferð svaraði eg tíbetur «ja».  Enn einaferð helt eg tað vera undarligt, at eg fekk hendan spurningin, tí eg hevði onga hóming av, hvar hon hevði fingið hetta at vita frá. Tað vísti seg so, at sum áður nevnt, at tað var ein í familjuni, ið hevði dirvið til at siga frá fyrst.

Dagarnir eftir hetta vóru sera undarligir. Eg fór ikki í skúla, men dagin eftir, at eg hevði sagt mammu frá øllum, var ein føðingardagur í flokkinum. Mamma helt, at eg ikki skuldi fara, men tað var einki at gera við, tí at eg VILDI í føðingardag. Hóast eg hevði grátið í fleiri tímar áðrenn, bert ligið í songini, næstan einki etið, so megnaði eg at fara at spæla og hugna mær við mínum floksfeløgunum. Tí hví skuldi eg ikki klára tað, tá eg í forvegin var so von at seta eina masku á við einum smílið, hóast eg innast inni var um at fella saman?

Eg hevði ikki verið í skúla tann dagin, so tá eg kom í føðingardag fekk eg sjálvandi nakrar spurningar um, hví eg ikki hevði verið. Eg segði bara, at eg hevði ikki verið so væl fyri tann morgunin… hehe, lítið visti eg, at lærarin fór at fortelja teimum tað, sum var nógv vemmiligari og forferdiligari enn at vera eitt sindur illa fyri. Men hetta svaraði spurninginum júst tá, og vit hugnaðu okkum víðari. Tað var deiligt at sleppa burturúr øllum, sum gekk fyri seg har heima eina løtu.

Sum sagt var eg ikki í skúla dagarnar aftaná. Eg meini, at tað gingu eini 14 dagar til eg fór í skúla aftur, og eg gleddi meg, tí so kundi eg gloyma alt sum gekk fyri seg har heima eina løtu, men soleiðis varð ikki.

«Nú Beinta? Er abbi tín farin inn at sita?» og so flenti hann saman við nøkrum øðrum dreingjum, ið sótu við sama borð sum hann. Tað vóru 3 borð á júst tí strekkinum í gongini í skúlanum, og á tí 3. sat eg við mínum vinkonum. Eg byrjaði sjálvandi at gráta og gekk avstað.

Hetta var tíverri ikki eindømi. Eg fekk tó góða hjálp frá SSP ráðgevunum, sum vóru við mær allan vegin í gjøgnum míni síðstu skúlaár, og sum eisini tosaðu við dreingirnar, ið høvdu sagt ymiskt við meg. Eg fekk eisini eina umbering frá teimum.

Eg dugi væl at síggja í dag at hetta hevur verið trupult fyri teir at seta seg inn í, tí at eg sjálv visti ikki hvussu eg skuldi bera meg at saman við mínum vinfólki í hesi støðuni.

Tá eg síggi hesar dreingirnar í dag, tosa vit saman. Tað sum hendi fyri 10 árum síðani er ikki nakað, ið ávirkar okkara samband, og tað er eiheldur nakað, sum fyllir nógv í mínum gerandisdegi.

Eg havi tosað eitt sindur við mína vinkonu um, tá ið vit vóru yngri. Hon minti meg á, at um sama mundi, at kynsligi ágangurin bleiv avdúkaður, kom sangurin hjá Páll Finnur Páll út, sum kallaðist pedofilurin. Vit tosaðu eitt sindur aftur og fram um hendan sangin, og komu so í tankar um, at hann bleiv ofta sungin, tá vit vóru yngri, og eisini framman fyri mær. Hon minnist serliga væl einaferð, tá vit spældu á vøllinum, har ein drongur byrjaði at syngja hendan sangin.

[brot úr sanginum]

Visti tú at abbi tín undir fjallið var pedofil

Tá omma tín var gomul og senil

Hevur tú ikki hoyrt nógvar søgur

Um børn, sum ikki tora í song,

Tá tey droyma um abba tín og hansara hond

Tí abbi tín gekk runt og føldi

uppá hvørt smábarn sum hann sá

Hvørt pinkubarn eitt offur í vøgguni lá

Børnini komu grátandi, tá hann segði 1, 2, 3 sting hann inní

Børnini komu ýlandi, tá hann segði 4, 5 longur inn

Abbi tín, var pedofilurin.

Hóast sannleikin kom fram, so var tað ikki soleiðis at alt bara bleiv slettað burtur úr minninum, og at eg nú slapp frá øllum. Hann búði og býr framvegis í somu bygd sum eg. Tað fyrstu tíðina áðrenn hann fór inn at sita, gekk hann nógv í bygdini, og eg møtti honum sum regul hvørjaferð eg var úti og spældi. Onkuntíð megnaði eg at lata sum luft og spæla víðari, og onkuntíð rann eg heim og læsti hurðarnar.

Tað vóru fleiri gentur, sum hann hevði missnýtt. Tað gekk eitt og eitt hálvt ár frá tí, at hann bleiv meldaður, til hann fór inn at sita og í hesum tíðarskeiðinum kláraði hann í øllum førðum at missnýta eina afturat. Av tí, at eg var yngri enn 16 ár, slapp eg ikki at vitna í rættinum. Tó vóru aðrar, ið vóru eldri enn 16 ár, og kundu vitna sínum upplivingum sum yngri.

Sum sagt, so kundi eg ikki vitna í rættinum, men eg bleiv avhoyrd í einum lítlum rúmið á politistøðini í Havn. Eg sat í eini sofu ímeðan ein politistur sat í einum stóli yvirav mær. Tað var sera minimalistiskt inni har, og eg minnist hvussu eg royndi at krógva meg langt niður í grønu hettutroyggjuna, sum var renn vát í tárum. Fyri at fáa meg róliga sat eg og teknaði. Tað var ikki tí, at eg fekk eitt sera gott avrik burturúr, tí eg teknaði, tí pappíri var gjøgnum bloytt og fór beint í skrell eftir avhoyringina.

Hann fekk lúsa 3 ár, men sat bert 2 ár og nakrar mánaðar inni. Júst tá búði eg á Álandi. Eg minnist hvussu eg stúrdi fyri at koma heim tað summarið, sum hann var komin út nakrar mánaðar fyri.

Eftir seinasta bloggin, ið eg skrivaði, fekk eg tveir spurningar, sum eg eisini hugsaði at eg skuldi svara á her.

«Hevur tú enn samband við ommu tína?»

Nei, tað havi eg ikki. Hon valdi at liva saman við honum, og tískil havi eg, eins og familjan, hava valt at eisini taka frástøðu frá henni.

«Er tað ikki mega ringt at búgva í somu bygd sum hann?»

Sum eg havi skrivað eitt sindur longri uppi, so var tað torført í fyrstuni, tí at hann sum sagt gekk í bygdini eins og eg gjørdi, tá eg var úti og spældi. Eg síggi hann ikki nógv longur, men møti eg honum ella henni, so havi eg sett mær fyri, at eg skal hyggja tey inn í eyguni og ganga beint forbíð. Eg havi møtt henni í innkeypshandlum og havi gjørt júst hetta, tá eg møti henni.

So svarið til yvirskriftina «ber tað til at lætna 50 kilo mentalt?»

Í høvuðsheitum er svarið nei, men fyri meg, føldist tað soleiðis, tá eg slapp av við eina so stóra hemmiligheit.

Óansæð hvussu hørð tíðin aftaná var, har mínir tankar vóru ”eg sleppi aldrin burturúr hesum”, so eg kann eg við vissu siga, at tað eri eg nú sloppin.

Fjórði bloggur fer at snúgva seg um júst hetta evnið – at liva við kynsliga áganginum, og ikki í honum, og hvussu eg havi fótað mær.

Hagtøl fyrra hálvár 2020

Frá 1. januar til 30. juni í ár vístu hagtølini, at í alt 74 menniskju hava vent sær til KRIS fyrra hálvár í  ár. Sama tíðarskeið í fjør var talið 71.

Hagtølini hjá KRIS fyri fyrra hálvár 2020 vísa, at tað vóru 3 fleiri áheitanir í 2020, samanborið við sama tíðarskeið 2019.

Í mars mánað í ár vóru tað bara ein helvt av áheitanum til KRIS, sammett við sama tíðarskeið í 2019. Í apríl í ár vaks talið við 8, meðan mei mánaði vísti eina minking niður í næstan eina helvt aftur.

Orsøkin kann vera, at landið lat aftur, skúlar stongdu og arbeitt bleiv heima, heldur enn á arbeiðsplássunum, og møguliga merkir tað, at aðrir trupulleikar vóru lagdir til síðis fyribils.

Arbeitt hevur verið heima, samstundis sum børnini hava verið ansaði í heimunum. Tey ungu hava verið avskorin frá flest øllum frítíðarítrivi, sosialari samveru og fingið undirvísing heimanífrá.

Hetta hevur heilt sikkurt verið ein avbjóðing fyri mong.

Vegleiðig og ráðgeving hevur verið avmarkað hjá KRIS í seinastuni, men tað hevur kunnað latið seg gjørt við at tosa við fólk á telefon, kjatti, telduposti og á video fundum.

KRIS, hevur  latið uppaftur fyri persónligum samrøðum. Men nú  Korona smittan av álvara hevur tikið seg uppaftur kring landið, er neyðugt at vera varin. Tí eru onkrar av samrøðunum gjøgnum tlf. og á øðrum sosialum miðlum. Tað sær út sum um, at nógvir trupulleikar eru settir til síðis undir corona-stongslinum, men tað merkir ikki, at fólk ikki hava brúk fyri hjálp.    

2: Barndómur mín & kynsligur ágangur

Fyri at koma í gjøgnum hvønn dag, var eg noydd til at hugsa øðrvísi enn børn flest. Ístaðin fyri at hugsa, hvat vit fingu til døguðra, so vóru mínir tankar í einum heilt øðrum stað, har eg heldur gekk og stúrdi fyri nær hann aftur fór at gera seg inn á meg.

Fyrst og fremst vil eg siga túsund takk fyri ógvuliga nógvar og góðar afturmeldingar viðvíkjandi mínum fyrsta «bloggi». Tað er rørandi at lesa og tað er fantastiskt, at undirtøkan er har, tí hevði eingin áhugi verið fyri at lesa, so hevði eg nokk heldur ikki skrivað. So takk fyri!

Fyrsti bloggurin var meira upplýsandi, um hvør eg eri og hvat eg ætli mær at skriva um tað næstu tíðina. Fekk tú ikki fyrsta bloggin við, so kann hann lesast her > https://kris.fo/2020/08/05/bloggur-1-beinta-gudmundsen/

Í fyrsta blogginum, kom eg eitt sindur inná mín barndóm, og tað verður so eisini fyrsta evnið, ið eg komi at skriva um. Ynskir tú at lesa eitt sindur meira um mína uppliving av barndóminum, so er bara at lesa víðari.

Barndómur mín og kynsligur ágangur.

Sum smágenta, dámdi mær væl at vera úti og spæla. Vit vóru fleiri børn í grannalagnum, sum ofta spældu saman. Vit keddu okkum aldrin, tí súkklaðu/rulluskoytaðu vit ikki runt, so kritaðu vit á vegin og spældu melda kríggj ella lakka sól. Tað var altíð líka stuttligt, og tá vit fingu boð um at koma heim, var eingin hugur til tess. Eg íðkaði bæði hondbólt og fótbólt. Eisini havi eg altíð dámað væl at vera kreativ. Eitt nú, málaði eg nógv sum yngri og hevur tað verið mín máti at flýggja frá dagligdegnum eina løtu.

Eg var ein sera aktiv genta við nógvum vinfólki og nógvum ítrivi. Eg var sum børn flest, tó við nøkrum  ávísum avbjóðingum, sum eg helt at eingin annar í verðini hevði.

Fyri at koma í gjøgnum hvønn dag, var eg noydd til at hugsa øðrvísi enn børn flest. Ístaðin fyri at hugsa, hvat vit fingu til døguðra, so vóru mínir tankar í einum heilt øðrum stað, har eg heldur gekk og stúrdi fyri nær hann aftur fór at gera seg inn á meg. Ein stúran, sum ikki hoyrur heima hjá einum smábarnið og tankar, sum gera, at ein brádliga skal taka vaksnar avgerðir.

Eg dugi ikki at siga nær kynsligur ágangurin byrjaði, tí at fyri mær er tað sum um at hann altíð hevur verið har. Tað var ikki ein dagur, har eg og hann vóru í sama rúmið, har ágangurin ikki fór fram. Tað hendi bæði, tá eg var og vitjaði tey og tá hann var og vitjaði okkum.

Nærum hvønn dag fóru beiggi mín og eg, heim til tey eftir skúlatíð, har vit fingu døguðra og pannukøkur omaná, tí babba var burtur helvtina av árinum og mamma arbeiddi. Okkum dámdi væl at blíva forkelaði hvønn dag, og blivu vit uppringd um hvat vit ynsktu okkum til døguðra. Eisini svóvu vit hjá teimum inn í millum, og jú eldri eg gjørdist, verri tímdi eg at sova har.

So tá politisturin spurdi meg í avhoyringini: «hvussu ofta hevur abbi tín gjørt seg inná teg?» og mítt svar var «30», so dugi eg í dag at síggja, at tað var ógvuliga órealistiskt skotið av mær. Men hvussu skal eitt 12 ára gamalt barn sita og gita seg fram til hvussu ofta tað hevur verið offur fyri kynsligum ágangi?

Sum eg nevndi í mínum fyrsta bloggi, so er tað ógvuliga lítið eg minnist frá mínum barndómi. Bæði góð og minni góð minnir eru horvin. Onkuntíð fái eg flashbacks frá hendingum, ið eg ikki havi minst til áður. Tó hevur tað hjálpt væl, at foreldur míni hava verið røsk at tikið nógvar myndir og filmsbrot av okkum, tá vit vóru lítil. Hetta hevur so eisini verið við til, at eg  minnist tær góðu løturnar.

Tað er nú heldur ikki soleiðis, at eg einki minnist frá mínum barndómi, tí hevði tað verið veruleikin, so hevði eg ikki kunnað blivið avhoyrd og forklára um støðuna sum hon var tá. Sakin er tó tann, at langt frá alt sum eg minnist í dag, kom við í avhoyringini, bert ein brøkpartur, og tað kann tykjast eitt sindur tungt at hugsa um, tá eg í dag veit, at eg kundi fortalt so nógv meira. Tað nyttar tó ikki, at sita og angra og vera ørg um nakað, ið man ikki hevði kunnað gjørt øðrvísi, tí eg fái ikki broytt hetta í dag. 

Eg minnist serliga væl, at eg sum barn altíð var ”sjúk”. Eg vaknaði um næturnar, fór inn til mammu og babba og segði, at eg hevði ilt í búkinum. Hetta passaði tó ikki. Eg hevði havt marruna og vaknaði av henni, og var so bangin, at eg leyp inn í kamarið hjá teimum. Hetta hendi ofta, og eg minnist, at mamma og babba hildu, at hetta bleiv í so stuttligt, tá eg gjørdist nóg gomul til at kunna sova sjálv um næturnar.

Tað er kanska eitt sindur løgið hjá tykkum at hugsa, at ein kann fortreingja sín barndóm so nógv, men hetta er veruleikin og allarhelst eisini avleiðingin av kynsliga áganginum. Í øllum førum fyri mítt viðkomandi.

Fyri at koma eitt sindur nærri inná hvussu mín barndómur var, so havi eg spurt mammu um hvat hon minnist, men hon hevur eisini fortrongt, men sigur, at hon ongantíð hevði ein misstanka um ágangin. Eg spældi sum hini børnini, og tað var ikki fyrr enn eg gjørdist eitt sindur størri, at eg byrjaði at siga frá, at eg ikki vildi til ommu og abba longur. Hetta eru tó hendingar, ið mamma hugsaði um, eftir at sannleikin kom fram og skilti betur støðuna tá. Tey sum foreldur, høvdu fult álit á okkara ommu og abba.

Hon sigur, at man sum foreldur ikki gongur og hugsar um, at hetta fer at henda fyri sítt barn, tí sum sagt, so hevur man fult álit á teimum, sum dagliga eru rundan um ein, og heldur man at hetta hevði viðkomandi aldrin funnið uppá.

Við vitanini og royndunum, sum hon hevur í dag, hevði hon heilt víst borið seg ørvísi at, tá eg byrjaði at geva tekin um, at eg ikki longur vildi vera hjá ommu og abba ella tá hon upplivdi aðrar hendingar, ið bendu á nakað, sum ikki ruggaði rætt.

Hóast evnið enn er tabusera, so eru foreldur betur upplýst í dag í mun til fyri 10 árum síðani – tíbetur.